Mikroplastikler, boyutu 5 milimetreden küçük olan, çıplak gözle zor görülen küçük plastik parçacıklarıdır.

Nereden Gelirler?

Mikroplastikler iki şekilde oluşur:

1. Birincil mikroplastikler:
   1. Üretim sırasında bilerek küçük parçacık halinde eklenir.
   1. En çok şuralarda kullanılır:
      1. Peeling ürünleri (tanecikli yüz/yüzey temizleyiciler)
      1. Diş macunları
      1. Duş jelleri, şampuanlar
      1. Makyaj ürünleri (özellikle simli ve parlak olanlar)
2. İkincil mikroplastikler:
   1. Büyük plastik ürünlerin (poşet, şişe, ambalaj) zamanla parçalanmasıyla oluşur.
   1. Güneş, rüzgar ve suyun etkisiyle ufalanarak mikro parçalara ayrılırlar.

Neden Zararlıdır?

• Denizleri ve içme suyunu kirletir.
  → Mikroplastikler kanalizasyondan geçerek göllere, nehirlere ve denizlere ulaşır.
• Balıklar ve deniz canlıları bunları yer.
  → Bu plastikler sonra insanların yediği gıdaların içine kadar girer.
• Çevrede yok olmazlar.
  → Doğada yüzlerce yıl kalabilirler, çünkü çözünmezler.
• Ciltte tahrişe yol açabilirler.
  → Peeling ürünlerinde kullanılan mikroplastikler cilde zarar verebilir ve gözenekleri tıkayabilir.

Bu yüzden neden yasaklanıyor?

• Avrupa Birliği ve Türkiye gibi ülkeler, çevre koruma ve insan sağlığı için mikroplastik kullanımını kademeli olarak yasaklamaya başladı.
• Kozmetik firmaları artık bitkisel veya doğal tanecikler (örneğin: kahve çekirdeği, deniz tuzu, jojoba granülü) kullanmaya yöneliyor.

Kısaca Tanım:

Mikroplastik, plastik ürünlerin çok küçük parçacıklarıdır; çevreye ve sağlığa zarar verdiği için kozmetikte kullanımı yasaklanmaya başlamıştır.

Mikroplastiklerin Zararları

Mikroplastiklerin zararları hem çevre hem de insan sağlığı için oldukça ciddidir. Aşağıda en önemli zararlarını kısa ve açık şekilde sıralıyorum:

Mikroplastiklerin Çevre Kirliliği

• Mikroplastikler lavabodan geçip nehirlere, denizlere ve okyanuslara karışır.
• Toprağa, havaya ve suya karışarak doğada çok uzun süre (yüzlerce yıl) kalırlar.
• Doğada çözünmedikleri için sürekli birikerek kirliliği artırırlar.

Mikroplastiklerin Deniz Canlılarına Zarar Mikroplastiklerin

• Balıklar, midyeler, kuşlar ve diğer deniz canlıları mikroplastikleri yiyecek zannederek yutar.
• Bu maddeler onların sindirim sistemini tıkar, iç organlarına zarar verir, hatta ölümlerine yol açabilir.
• Deniz ekosistemi bozulur.

Mikroplastiklerin İnsan Sağlığına Etkisi

• Mikroplastikler, deniz ürünleriyle birlikte insan vücuduna geçebilir.
• Araştırmalar, bu parçacıkların:
  • Bağışıklık sistemini zayıflatabileceğini,
  • Hormonları etkileyebileceğini,
  • Bazı kanser türleriyle ilişkili olabileceğini gösteriyor (özellikle bağırsak ve karaciğerle ilgili).
• Şu anda tam etkileri hâlâ araştırılıyor, ancak potansiyel tehlike büyük.

Mikroplastiklerin Hava Yolu ile Solunabilir

• Giysilerden, ambalajlardan ve sentetik ürünlerden yayılan mikroplastikler havaya karışabilir.
• Özellikle kapalı ortamlarda bu parçacıklar solunum yoluyla akciğerlere girebilir.

Mikroplastikler Zehirli Kimyasallar Taşır

• Mikroplastikler, çevrede bulunan ağır metaller ve zehirli kimyasalları üzerine çekebilir.
• Bu maddeler canlıların vücuduna girince, zehir etkisi yapabilir.

Özetle:

Mikroplastikler; doğayı kirletir, deniz canlılarını öldürür, insanlar için potansiyel sağlık riski taşır ve doğal dengeyi bozar.

Mikroplastiklerin zararlarını azaltmak için hem birey olarak hem de üretici/satıcı/marka olarak yapabileceğimiz çok şey var. Aşağıda iki ayrı başlıkta, pratik ve etkili çözümleri sana net şekilde sunuyorum:

Mikroplastiklerin Zaralarından korunmak için Ne Yapmalıyız?

Birey Olarak Ne Yapmalıyız?

1. Mikroplastik İçeren Ürünleri Tercih Etmemeliyiz

• Peeling, duş jeli, diş macunu, ruj, fondöten gibi ürünlerin içeriğini oku.
• Şu maddeler varsa dikkat:
  • Polyethylene (PE)
  • Polypropylene (PP)
  • Nylon
  • Polymethyl methacrylate (PMMA)
  • Polyethylene terephthalate (PET)

Onun yerine: “Doğal tanecikli”, “bitkisel kaynaklı”, “mikroplastik içermez” gibi ifadeler arayın.

Plastik kullanımını azaltmalıyız

• Tek kullanımlık plastikleri (şişe, pipet, poşet) mümkün olduğunca kullanma.
• Bez çanta, cam şişe, metal pipet gibi yeniden kullanılabilir ürünleri tercih et.
• Geri dönüşüme katkı sağla.

Bilinçlenmeli ve Bilinçlendirmeliyiz

• Sosyal medyada mikroplastiklerle ilgili bilgi paylaş.
• Yakın çevrene neden bu ürünlerden uzak durduklarını anlat.
• Markalara yaz: “Ürününüzde mikroplastik var mı?” diye sor.

Markalar ve Üreticiler Ne Yapmalı?

1. Mikroplastik içeren hammaddeleri ürün formüllerinden çıkarmalı

• Tanecikli ürünlerde mikroplastik yerine:
  • Doğal kaynaklar: Deniz tuzu, kahve çekirdeği, zeytin çekirdeği tozu, jojoba granülleri

2. Ambalajda doğa dostu seçeneklere geçmeli

• Plastik yerine: cam, geri dönüştürülmüş karton, biyobozunur ambalajlar
• Minimal ambalaj ilkesi: Gereksiz plastik katmanlardan kaçınmak

3. Sertifikalar almalı ve şeffaf olmalı

• “Mikroplastik içermez”, “EcoCert”, “Vegan”, “Cruelty-Free” gibi etiketlerle tüketiciye güven vermek
• Ürün içeriklerini açıkça belirtmek

Kısaca: Ne Yapmalıyız?

Daha az plastik kullan, içerik oku, bilinçli tüket, doğayı koru.
Doğal, sade, sürdürülebilir ürünleri destekle.
Markaysan; mikroplastiksiz üretime geç, ambalajı sadeleştir, şeffaf ol.